KARAKTER EN GEDRAG
door Maryo van den Berg

Konijn is geen hond is geen kat
Een konijn is niet te vergelijken met een hond of een kat. Honden en katten zijn stevig ingeburgerd. Ze zijn al eeuwen lang gezelschapsdieren, dus al eeuwenlang gewend om bij en met mensen te wonen. Konijnen daarentegen zijn eeuwen lang slechts gefokt geweest om het vlees en de vacht. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw werd op kleine schaal ook begonnen om konijnen te fokken om het uiterlijk, dus niet alleen als gebruiksdier. En pas ca 50 jaar later werd, hier en daar, een enkel konijn ook gehouden als gezelschapsdier, meestal voor een kind. Dat konijnen nu gaccepteerd worden als volwaardig huisdieren, die intussen ook binnenshuis mogen wonen, is dus eigenlijk pas kort. Konijnen moeten zich daarom nog steeds aanpassen aan hun nieuwe status van huisdier en staan, in tegenstelling tot honden en katten, met hun primitieve reacties in verschillende situaties nog heel dicht bij de natuur.

Roofdieren en prooidieren
Een groot en erg belangrijk, of eigenlijk het belangrijkste, verschil is verder dat honden en katten roofdieren zijn en konijnen prooidieren. Dat zijn dus twee totaal verschillende diersoorten. Roofdieren zijn jagers, terwijl prooidieren bejaagd worden en moeten vluchten. Deze wereld van verschil maakt dat een konijn volkomen anders benaderd moeten worden dan een hond, of een kat. Zo zal bijvoorbeeld een hond het opvatten als spel als hij achterna gerend wordt door een kind, terwijl een konijn van ditzelfde spel vreselijk angstig wordt en zal vluchten. Het konijn denkt instinctmatig dat hij belaagd wordt en dat zijn laatste uurtje is geslagen. Hij zal onder tafel of achter een kast gaan zitten stampen en kan door dit gebeuren zijn vertrouwen in de mens verliezen.
Hoewel een konijn zich op den duur als een hondje kan gaan gedragen, kun je hem nooit als een hond behandelen. Terwijl een hond vaak een keer ferm aangepakt moet worden voordat hij jou accepteert als baas, moet het van nature schuwe konijn juist gelokt, vriendelijk toegesproken en op zijn gemak gesteld worden, voordat hij jou vertrouwt als baas. Een hond moet de baas dus respecteren, terwijl een konijn de baas moet vertrouwen. Zonder vertrouwen is er niets met een konijn te beginnen.

Hoe zit een konijn in elkaar
Geen enkel konijn is hetzelfde. Net zoals ander dieren (en mensen) hebben ook konijnen onderling karakterverschillen en vertonen daardoor ook verschillend gedrag. Het ene konijn is druk, het andere is afstandelijk, weer een ander kan juist rustig en/of knuffelig zijn. Dit heeft niets met een manier van fokken te maken; konijnen worden met een verschillend karakter geboren. Zes konijntjes uit hetzelfde nest kunnen alle zes een ander karakter hebben en ander gedrag vertonen. Wel kan een verkeerde manier van omgang met een konijn invloed hebben op zijn gedrag. Zo kan bijvoorbeeld een zeer zachtmoedig en uiterst vriendelijk konijn toch agressief gedrag gaan vertonen en zelfs gaan bijten, wanneer het dier te vaak tegen zijn zin opgepakt wordt.

Slim
In tegenstelling tot wat eerder vaak gedacht werd (konijnen zijn dom...), is het intussen duidelijk dat ze intelligente dieren zijn. Ze hebben een olifantengeheugen voor nare dingen die ze hebben ervaren. Ze kunnen eenvoudige spelletjes leren of met springwedstrijden meedoen. Maar juist omdat ze niet dom zijn kunnen ze ook heel ondeugend zijn. Ze kunnen streken uithalen en dingen vernielen waar een eigenaar niet blij van wordt. Om goed met een konijn om te kunnen gaan is er veel begrip nodig. Er is inzicht nodig in het prooidierkarakter en vooral is er veel geduld nodig. Hoe ouder een konijn wordt, hoe makkelijker hij wordt in de omgang, maar de opvoeding van jonge konijnen (die binnenshuis wonen) kan tijd en geduld vergen. Natuurlijk verschilt dit laatste per konijn: het ene konijn is veel ondernemender dan het ander. Gelukkig is het vaak moeilijk om echt boos op een konijn te worden, vanwege het hartveroverende wollige uiterlijk en de grote onschuldige ogen.

Geen knuffel
Dit uiterlijk zorgt overigens voor veel misverstanden. Vanwege de zachte vacht wordt vaak gedacht dat een konijn een knuffeldier is. Niets is minder waar. Er zijn maar heel weinig konijnen die opgepakt en op schoot gehouden willen worden. Toch wordt een konijn vaak als knuffeldier voor kinderen aangeschaft, en dat kan erg fout gaan. Wanneer een konijn tegen zijn wil steeds opgepakt wordt, krijgt het dier een hekel aan handen. Opgepakt worden en in de lucht zweven associeert een konijn met gegrepen zijn door een roofdier. In de natuur is dit immers de enige keer dat zijn pootjes niet meer op de grond staan. Het konijn kan zich lelijk gaan gedragen en gaan uitvallen naar die pakkende handen, om zich te verdedigen. Veel lieve, meegaande en aanvankelijk knuffelige konijntjes zijn op die manier helaas veranderd in aanvallende monstertjes. Dat ligt niet aan de konijnen, maar aan de, vaak onbedoeld verkeerde, benadering. Om een konijn te kunnen knuffelen is het nodig dat het dier zelf naar je toekomt. En elk konijn komt uit zichzelf naar je toe wanneer hij je eenmaal vertrouwt, want elk konijn vindt het heerlijk om geaaid te worden.

Vertrouwensband
Een vertrouwensband ontstaat niet vanzelf, die moet opgebouwd worden. Dit kan snel gaan of lang(er) duren, dat hangt af van het karakter van een konijn. Belangrijk is dat een konijn nooit gedwongen wordt, maar met geduld gelokt wordt. Als jouw konijn zijn eigen tempo mag bepalen en niet gedwongen wordt, springt hij(op den duur) zelf op je schoot. Maar elke keer als je je konijn dwingt, omdat je bijvoorbeeld geen geduld hebt om te wachten, ben je weer terug bij af wat het vertrouwen betreft. Je konijn wil zich de volgende keer niet meer laten pakken en als je hem achterna rent, raakt hij in paniek en komen zijn oer- instincten naar boven: hij ziet je als een gevaarlijk roofdier die hem kwaad wil doen en staat doodsangsten uit. Dat beeld raakt hij niet makkelijk meer kwijt. Blijf je doorgaan met hem te dwingen dan kan hij op een dag al gaan stampen als hij je stem hoort, en naar je uit gaan vallen. Dat is voor jou niet leuk maar voor je konijn ook niet, en het kost heel veel tijd en geduld om dat weer goed te krijgen.
Om problemen te voorkomen is het dus het makkelijkste om je konijn altijd zelf naar je toe te laten komen.

Sociaal
Konijnen zijn heel sociaal en hartelijk van karakter en voelen zich pas prettig als ze gezelschap hebben. Een konijn is daarom niet geschikt om in een eentje in een hok in de tuin te wonen. Het dier verpietert door eenzaamheid en trekt zich terug in zijn eigen wereldje. Kinderen vinden een konijn dat alleen maar stil in een hok in een hoekje zit “niets meer aan”. Dit is een grote reden waarom konijnen in de natuur gedumpt worden, of naar een asiel gebracht. Maar speel je op het konijnenkarakter in door hem gezelschap te geven van een soortgenootje, dan zie je datzelfde stille diertje helemaal veranderen. Zeker als je je konijn meer bewegingsvrijheid geeft en “dingen om te doen”, komt de van nature levendige en nieuwsgierige aard naar boven. Van een suf konijn waar je niet veel aan hebt verandert hij in een leuk huisdiertje.

Vrouwtjes en mannetjes
Behalve dat elk konijn een eigen karakter heeft zijn er tussen mannetjeskonijnen en vrouwtjeskonijnen ook karakterverschillen. Mannetjes zijn over het algemeen wat rustiger en gelijkmoediger dan vrouwtjes. Dat zit in hun genen, wat goed terug te zien is bij hun wilde soortgenoten. In de natuur zijn vrouwtjes precies bezige bijtjes. Ze zijn altijd bezig. Ze graven gangen en woonkamers en ze graven ook de kraamkamer voor het nestje. Daar zijn ze continu mee bezig want voor elk nestje graven ze een nieuwe kraamkamer. Tussendoor graven ze ook nieuwe gangen. Mannetjes doen veel rustiger aan, zij bewaken het territorium tegen indringers. Zijn die er niet, dan hebben ze eigenlijk niet veel te doen. Als je het gedrag van de wilde konijnen bekijkt, dan begrijp je dat ook bij tamme konijnen een vrouwtje veel meer te doen moet krijgen dan een mannetje. Je zult je vrouwtje dan ook het meest plezier doen met volop graaf- en scheurmateriaal als speelgoed. Woont ze in een kooi dan is het niet vreemd als ze die volkomen overhoop haalt, kranten versnippert en de bodembedekking door de tralies heen de kamer in graaft. Voldoende afleiding buiten de kooi, zodat de kooi enkel een rustplek is, kan dit gedrag enigszins binnen de perken houden.

Rommel
De rommel die je konijn misschien maakt mag overigens nooit aanleiding zijn om een kooi met een gesloten plastic kap aan te schaffen! Door de plastic kap is de kooi te benauwd, er kunnen urinedampen blijven hangen waardoor een konijn luchtwegproblemen kan krijgen. Zo’n kooi is ook te laag, een konijn kan er niet rechtop in zitten en krijgt hierdoor vergroeide rugwervels. Verder kan een konijn vanwege de gesloten kap geen contact hebben met zijn leefomgeving.
Een kooi met een plastic kap is daarom een uiterst konijnonvriendelijke gevangenis en zou eigenlijk verboden moeten worden.

Samen leuker
Konijnen doen elkaar na en steken elkaar aan. Daarom zijn twee konijnen samen altijd veel levendiger dan één konijn alleen. Een mannetje kan heel goed aangestoken worden door het graafgedrag van zijn vrouwtje en met haar mee gaan doen. Maar meestal graaft hij niet zo fanatiek als zijn echtgenote en heeft hij er ook sneller genoeg van.

Binkies
Als je voor het eerst een konijn hebt en je hebt het nooit eerder gezien, dan kun je ervan schrikken als je konijn plotseling met vier poten omhoog springt en in de lucht een halve draai maakt. Misschien vraag je je af of je konijn een epileptische aanval heeft... maar dat is gelukkig niet zo. De naam voor dit gedrag is binky, meervoud binkies. Dit Amerikaanse woord is in Nederland helemaal ingeburgerd. Een binky zul je alleen zien bij een konijn dat optimaal blij en gelukkig is. Het is een vreugdesprong.

Fabel
Er heerst een hardnekkig misverstand dat een konijn zout zoekt wanneer hij je hand likt. Een konijn heeft geen behoefte aan extra zout. Alleen in extreem warme landen kan het voorkomen dat een konijn wat meer zout nodig heeft.
De echte reden dat een konijn je hand likt is genegenheid. Een konijn doet dat uitsluitend bij de persoon waar hij veel van houdt. Dus als je konijn je hand likt dan vindt hij je lief en laat dat blijken door likken, net zoals een hond of een poes doet. Sommige konijnen vleien zich in je hals en likken je gezicht. Allemaal konijnenliefde.